Belangenorganisaties voor zuivel hebben decennialang propaganda verspreid, zoals ‘melk, de witte motor’, ‘melk is goed voor elk’ en ‘melk moet’. Allemaal om deze enorme industrie te beschermen.

Vandaag de dag zet de Nederlandse Zuivel Organisatie (NZO) die traditie vrolijk voort, met de tenenkrommende campagne ‘Nederland draait op zuivel’. We zien een tv-spot waarin NZO stelt dat als we geen zuivel hadden gehad, Nederland nu onder water had gestaan. Dijkenbouwen zonder een glas melk, dat kan natuurlijk niet.

Natuurlijk is dat grappig bedoeld, maar de realiteit is niet zo grappig. De zuivelindustrie draagt flink bij aan klimaatverandering en daarmee de stijging van de zeespiegel. We hebben in Nederland een gigantische zuivelindustrie met 2,5 miljoen melkkoeien, inclusief jongvee. Die produceren enorme hoeveelheden methaan: een broeikasgas dat 25 maal sterker is dan CO2. De Nederlandse zuivelindustrie stootte in 2018 dan ook meer dan twintig miljoen ton CO2-equivalenten uit.

Melkkoeien worden letterlijk uitgemolken. Ze zijn zo ver doorgefokt, dat ze gemiddeld negenduizend liter melk per jaar produceren. Dit is zo’n grote belasting op het lichaam, dat een groot deel van de koeien kampt met gezondheidsproblemen. Zo heeft maar liefst ruim een kwart van de koeien minimaal een keer per jaar last van uierontsteking, wat ontzettend pijnlijk kan zijn. Eerder stelde de Reclame Code Commissie ons al in het gelijk bij onze klacht dat NZO ten onrechte beweerde dat alle melk van gezonde koeien komt.

En als klap op de vuurpijl: van alle sectoren in Nederland heeft de melkveehouderij met 27 procent het grootste aandeel in de uitstoot van stikstof, waar de natuur in Nederland onder lijdt. Heel Nederland moet nu opdraaien voor de stikstofcrisis. Misschien toch maar hun slogan veranderen naar ‘Nederland draait óp voor zuivel’.

Op dit moment telt deze gigastal 250 duizend plofkippen. En nog eens 85 duizend ouderdieren, die de eieren produceren waar de plofkippen uit komen. Het bedrijf gaat uitgroeien tot één miljoen plofkippen, met een eigen slachthuis op locatie, dat 32 duizend kippen per dag kan slachten. Op de website brengen ze hun plofkip aan de man met teksten zoals ‘eerlijke kip waar iedereen van kan genieten’, ‘met een focus op het welzijn van het dier’. De dieren ervaren ‘geen stress’.

Dit zijn snoeiharde leugens die op geen enkele manier recht doen aan het leed dat plofkippen moeten ondergaan. De boer heeft enkele welzijnsverbeteringen doorgevoerd, maar dat doet niets af aan het feit dat het snelgroeiende plofkippen zijn. Binnen zes weken wegen ze meer dan twee kilo. Dat is als een kleuter met het gewicht van een volwassene. Ze kunnen vaak moeilijk lopen en staan krampachtig met gespreide poten te zoeken naar evenwicht. De kuikens leven in overvolle stallen, met 21 kippen per vierkante meter. Dit leed is zo vreselijk, dat supermarkten deze kip niet meer gebruiken in hun verse kippenvlees en huismerk kipvleeswaren.

Kloeke kip is dan ook vooral te koop bij slagers en in restaurants. Maar er zijn plannen om ook in de supermarkt de verkoop op te starten. Deze plofkip ligt al bij supermarkt Poiesz, in de vorm van kip-rookworst.

Daar komt bij dat deze kip niet alleen slecht nieuws is voor de kippen, maar ook voor de boeren. Door de gigantische omvang kan deze gigastal kip  verkopen voor spotprijzen. Met dit enorme schaalvoordeel concurreren ze ‘normale’ kippenboeren de tent uit. Slecht nieuws voor de dieren dus, én voor de boeren. 

Op visverpakkingen met het ASC-keurmerk wordt je schuldgevoel afgekocht met een sticker waarop staat ‘verantwoorde kweek’. MSC doet hetzelfde, en zegt op de sticker ‘duurzame visserij’. Dan zou je denken dat deze claims ook gelden tijdens de slacht. Maar helaas: beide keurmerken kennen nul eisen op het gebied van slacht en staan onverdoofde slacht gewoon toe.

Die slacht is vaak een horrorshow. Sommige vissoorten worden levend opengesneden zodat hun organen kunnen worden verwijderd. Andere soorten  stikken langzaam omdat ze levend op droog ijs worden gegooid. Of sterven aan onderkoeling, omdat ze in een ijsbad eindigen. Afhankelijk van de vissoort, kan de doodstrijd uren duren. Hoe is dat duurzaam, of verantwoord?

Inmiddels is wetenschappelijk al lang bewezen dat vissen pijn, stress en angst voelen. Ook zijn er goede methoden uitgevonden om vissen vóór de slacht te verdoven. Toch is doodstrijd voor vissen nog altijd niet verbeterd. En laten MSC en ASC de vissen stikken.

Waarschijnlijk dacht Zeeuws Meisje mee te kunnen liften op de plantaardige margarine-trend, waarbij steeds meer merken volledig plantaardig gaan. In deze plantaardige margarines zitten geen dierlijke producten en dat is goed nieuws voor de dieren. Maar bij Zeeuws Meisje ging dat niet helemaal goed. Met koeienletters staat er nu ‘plantaardig’ op de verpakking. Maar bij de ingrediënten zie je in kleine lettertjes terugkomen: melkbestanddelen.

Dat is ronduit gevaarlijk voor mensen met een melk-allergie. Ook fopt Zeeuws Meisje hiermee mensen die melk willen vermijden vanwege dierenwelzijn. En daarvoor hebben ze goede redenen. Een melkkoe moet elk jaar een kalf geven, om de melkproductie om gang te brengen. Dat kalf wordt vervolgens direct na de geboorte weggerukt. Daarnaast zijn koeien zo ver doorgefokt op extreem hoge melkgift - zo’n negenduizend liter per jaar - dat hun lijf dit leven niet lang volhoudt. Vijftig tot zeventig procent van de koeien moet al rond een leeftijd van vijf jaar naar het slachthuis, vanwege gezondheids- en vruchtbaarheidsproblemen.

De zuivel van Gijs is terug getrokken uit de Liegebeestverkiezing. Gijs heeft de website aangepast en komt begin volgend jaar met een nieuwe verpakking. Ook komt de melk niet meer uit een megastal. Het zuivelmerk stond op de nominatie omdat de zuivel in pak onterecht het predicaat “kleinschalig en ambachtelijk” had.